رنگرزی چرم به شیوه مدرن

آیا در مورد رنگرزی چرم اطلاعات دارید؟ و با رنگرزی چرم به شیوه مدرن آشنا هستید؟ با ما در این مقاله جذاب همراه شده و با این مطالب آشنا شوید.

هنگام ساخت محصولات چرم مانند کیف چرم طبیعی باید اقداماتی صورت گیرد تا محصول تولید شده قابل استفاده و دارای مرغوبیت باشد. رنگرزی چرم از موارد مهم پس از دباغی می‌باشد که چرم‌ها را به رنگ‌های مختلف و جهت مصارف گوناگون در می‌آورند. رنگرزی چرم به دلیل سه بعدی بودن رشته‌های آن دشوار است و نفوذ مواد رنگزا به بخش درونی آن به سختی صورت می‌گیرد. رنگرزی یکنواخت و مطلوب چرم اهمیت زیادی در صنعت دارد. البته لازم به ذکر است که نحوه رنگرزی مدرن چرم با توجه به نوع مصرف آن متفاوت است. برای مثال چرم‌ها در صنعت مبل‌سازی طوری رنگ می‌شوند که تنها سطح آنها رنگرزی گردد و نیازی نیست که مواد رنگزا به بخش‌های درونی نفوذ کنند.

رنگرزی چرم به شیوه مدرن

صنعت پوشاک و کفش مواد رنگزا باید به درون چرم نفوذ کنند در غیر این صورت، در اثر استفاده مداوم از آنها، رنگ از روی کالا جدا شده و لکه‌های روشنی بر روی آن ظاهر شود. بنابراین، در مورد این نوع فرآورده‌ها، رنگ‌ها باید به طور عمقی در الیاف چرم نفوذ کند. از آنجا که چرم از مواد پروتئینی تشکیل شده است؛ ماهیت شیمیایی آن تا حد زیادی با اثر عمل دباغی تغییر می‌کند.

از ویژگی‌های منحصربه‌فرد محصولات چرمی اوایل دهه ۸۰ که وارد بازار شدند، طیف وسیع و تنوع رنگی بالای آنان بود. حتی جوانانی که علاقه خاصی به استفاده از محصولات چرمی نداشتند را ترغیب به استفاده از محصولات و پوشیدن لباس‌های چرم کرد و به نوعی انقلابی در کاربرد چرم برای استایل های مختلف ایجاد نمود. در ادامه به بررسی انواع روش‌های رنگرزی با مواد مختلف در رنگرزی چرم به شیوه مدرن خواهیم پرداخت.

انواع روش‌های رنگرزی چرم به شیوه مدرن

به طور معمول در رنگرزی چرم به شیوه مدرن، روش‌های مختلفی مانند:
• رنگرزی در سینی
• با برس
• در حوضچه
• با دست یا پیستوله
• روش چاپی
• روش روکشی
• بالابان
رنگ می‌شود. در ادامه به معرفی برخی از روش‌ها که در حال حاضر مرسوم تر هستند می‌پردازیم.

رنگرزی در سینی سینی

استفاده از این روش بیشتر برای رنگرزی چرم‌های کوچک است.

رنگرزی با برس

در این روش آن قسمت از چرم که رنگرزی شده است، بیشتر استفاده می‌شود، ممکن است چند مرحله برس زدن تکرار شود.

رنگرزی با پیستوله

اسپری کردن روی چرم

رنگرزی مدرن چرم در ماشین بالابان

این روش رنگرزی، اساسی و عمیق بوده و رنگ به عمق چرم نفوذ می‌کند. رنگرزی با این روش کامل است.

دسته بندی رنگ‌ها برای رنگرزی چرم به شیوه مدرن

در شیوه مدرن، رنگ‌ها تقسیم بندی شده‌اند و هرکدام توضیح جداگانه ای دارند.

رنگرزی چرم با رنگ‌های مستقیم

همانگونه که از نام رنگ پیداست، رنگرزی با این گونه رنگ بدون واسطه بوده و مستقیما جذب می‌شود. این رنگ به سبب دارا بودن گروه سولفوریک به آسانی در آب حل می‌شود. شرکت‌های گوناگون رنگ‌های مستقیمی را برای رنگرزی چرم به شیوه مدرن به بازار ارائه نموده‌اند که هم اکنون در کشورهای گوناگون جهان کاربرد بالایی دارند.

تقسیم‌بندی رنگ‌های مستقیم

رنگ‌های مستقیم به سه گروه زیر می‌شوند:

• پایه A: نسبت به دما و نمک حساس نمی‌باشند.
• پایه B: نسبت به نمک حساس بوده و بایستی نمک مهار شود.
• پایه C: نسبت به دما حساس بوده و بایستی در دمای ۳۰ درجه سانتی‌گراد نمک به حمام افزوده شود.
اندازه نمک در رنگرزی با رنگ‌های مستقیم، کم و بیش ۴۰ تا ۵۰ گرم در لیتر بوده و دمای جوش و زمان رنگرزی یک ساعت در نظر گرفته می‌شود.

رنگرزی با رنگ‌های متال کمپلکس

رنگ‌های متال کمپلکس از دیدگاه ساختمان شیمیایی مانند رنگ‌های کرومی هستند؛ ولی از دیدگاه رنگرزی چرم به شیوه مدرن، روش کار شبیه رنگ‌های اسیدی است.
رنگ‌های متال کمپلکس به دو دسته تقسیم می‌شوند.

متال کمپلکس ۱

بازگو کننده آن است که در ساختار مولکول رنگ یک مولکول رنگ و یک مولکول فلز به کار رفته است.

متال کمپلکس ۲

بازگو کننده آن است که دو مولکول رنگ و یک مولکول فلز به کار رفته است؛ ولی ثبات آنها بهتر از رنگ‌های اسیدی است. این رنگ‌ها در درجه ۷۰ درجه شروع به جذب شدن لیف می‌شوند و برای افزون رنگ نیازی به پایین آوردن درجه حرارت نیست.

رنگرزی چرم به شیوه مدرن با رنگ‌های آنیلین

یک ترکیب آلی است که بیشتر رنگ‌ها از آن گرفته شده و به دست می‌آید. خاستگاه و ترکیب آن از ریشه آنیلین مشکی است. آنیلین مشکی، رنگی است که همراه با اکسید کردن آنیلین بر روی الیاف پنبه‌ای پدید می‌آید.
از ویژگی‌های چشمگیر این رنگ، پایداری بالا و بسیار خوب در برابر نور و شست و شو می‌باشد. همگی رنگ‌های آنیلین برای رنگ‌های ساختگی درست شده است که از قطران گرفته شده و به کار می‌رود. مشکی آنیلین در اصل از رنگ‌های اکسید شونده به شمار می‌رود. از معایب این رنگ، گران بودن و وقت‌گیر بودن آن است. به سبب واکنش شدید، در صورت عدم رعایت وقت، به پوست آسیب وارد می‌شود.

رنگرزی چرم به شیوه مدرن با رنگ‌های کاتیونی

این رنگ‌ها در محیط آبی یونیزه شده، ایجاد یک کاتیون رنگی می‌نمایند. به همین دلیل رنگ‌های بازی نیز خوانده می‌شوند این رنگ‌ها می‌توانند در PH بالاتر از نقطه ایزوالکتریک پروتئین، کربوکسیلیک اسیدهای انتهایی پروتئین را رنگ‌آمیزی نمایند. چرم رنگ‌آمیزی شده با رنگ کاتیونی، رنگی شفاف و زیبا دارد؛ هر چند ثبات نوری خوبی نخواهد داشت.

رنگرزی چرم به شیوه مدرن با رنگ‌های راکتیو

واژه راکتیو به معنای فعال یا واکنش است. این نوع به دلیل داشتن عامل فعال، تحت شرایط قلیایی با گروه OH که به آن هیدروکسیل گفته می‌شود پیوند شیمیایی پدید آورده است. این پیوند، خود سبب پایداری در شست و شوی این رنگ‌ها می‌شود.

سازه‌های فعال در این رنگ‌ها در زیر آمده است:
• DCT دی کلروتری آزین (Dicholorotrizazine)
• TCP تری کلرو پریمیدین (Trichloprimidine)
• MFT منو فلوئوروتری آزین (Monofluorotrazine)
• MCT منو کلرو تری آزین (Mono chlorotriazine)

مشکلات کار با این رنگ

دو خطر در رنگرزی چرم به شیوه مدرن با رنگ‌های راکتیو وجود دارد:
1. سازه‌های فعال بالا به جای اینکه با OH پیوند دهند با OH ترکیب شده و رنگ هیدرولیز می‌شود و جذب رنگ انجام نمی‌پذیرد و در شست و شوی پایانی رنگ زیادی در پس آب دیده می‌شود.
2. خطر دوم اینکه سازه‌های فعال (کلر) با آب تولید اسیدکلریدریک می‌کنند که در محیط قلیایی خنثی می‌شوند.

رنگرزی با پیگمنت‌ها

پیگمنت‌ها در حالت کلی به دو گروه عمده پیگمنت‌های آلی و کانی بخش می‌شوند. پیگمنت‌های آلی عموما نسبت به پیگمنت‌های کانی، شفاف، خالص‌تر و از دید رنگ غنی‌تر هستند. این دو گروه از نظر ثبات نوری، رنگ پس دهی و فعالیت شیمیایی با هم متفاوت هستند. این پیگمنت‌ها به دو گروه رنگ‌های خاکی و پیگمنت‌های ساختگی بخش می‌گردند.

رنگرزی چرم به شیوه مدرن با انواع رنگ‌های خاکی

به گونه‌ طبیعی، مواد رنگی نامحلول، در این گروه جای می‌گیرند. رنگ‌های خاکی در پهنه‌های گوناگون گیتی یافت می‌شوند. پاره‌ای رنگ‌های خاکی که پایه آنها اکسید آهن می‌باشد در زیر بازگو شده‌اند:
• رنگ‌های زرد اکسید آهن که لیمونیت نامیده می‌شود و در پهنه‌های گوناگون جهان یافت می‌شود. لیمونیت کشورهای مختلف رنگ‌های مختلف دارند و هر یک از آنها فرآورده‌های خود را با نام تجاری ویژه‌ای به بازار روانه کردند.
• رنگ‌های سرخ اکسید آهن که هماتیت نامیده می‌شود. هماتیت اسپانیا با ۸ درصد هماتیت خلیج فارس و ۷۲ درصد اکسید آهن از شفافیت خوبی برخوردارند.
• لیمونیت قهوه‌ای در قبرس و ترکیه پیدا می‌شود و شامل کربن و اکسید منگنز است. این ماده آمبر نامیده می‌شود.
• رنگ مشکی و طبیعی، اکسید آهن ماگنتیت نامیده می‌شود. Fe3.4 بیشتر در کشورهای هند، کانادا، امریکا، روسیه، سوئد و دیگر یافت می‌شود.

رنگ‌های ساختگی

پیگمنت‌های کانی که در کارخانه‌های شیمیایی ساخته می‌شوند، پیگمنت‌های ساختگی و یا پیگمنت‌های سنتتیک کانی نامیده می‌شوند. این پیگمنت‌ها به سه گروه تقسیم می‌شوند:
• پیگمنت سفید اولیه و یا پیگمنت پوشاننده
• رنگ‌دانه‌ها و یا پیگمنت‌های پرکننده (فیلترها)
• پیگمنت‌های رنگی کانی

در پایان

با مطالعه مطالب فوق با نحوه رنگرزی چرم به شیوه مدرن و انواع رنگ‌ها آشنا شدیم. دانستیم که دباغی، یکی از مهمترین اقداماتی است که روی چرم انجام می‌شود. رنگرزی مدرن چرم نیز بسیار مهم است.
این کار علاوه بر اینکه دوام چرم را افزایش می‌دهد؛ کمک می‌کند که چرم در صنایع مختلف نیز بهتر استفاده شود. علاوه بر این، دنیای انسان سرشار از رنگ‌ها است و در هر زمینه‌ای که توانسته رنگ را دخالت داده است. البته مخاطبان بایستی توجه داشته باشند چرم های رنگی کاملاً طبیعی بوده و تداعی چرم مصنوعی یا صنعتی از آن نداشته باشند. این رنگ‌ها در فرآیند رنگرزی چرم اعمال شده‌اند و از کیفیت چرم نمی کاهند.

منابع:

http://honaryab.com/

https://blog.jantaleather.com/

https://akropars.com/leather-dyeing/

https://www.leather-dictionary.com/

https://en.wikipedia.org/wiki/Dyeing