کاربرد هر یک از اجزای کیف چرم چیست؟

کاربرد اجزای کیف چرم یکی از موضوعاتی است که مورد توجه بسیاری از افرادی قرار می‌گیرد که به کیف‌های چرمی علاقه دارند. همان طور که می‌بینیم کیف‌های چرمی به دلیل زیبایی و کارکرد خوب طرفداران خاص خود را دارد.

این گونه کیف‌ها در اندازه‌ها و طرح‌های گوناگون وجود دارند و برای کاربردهای مختلفی استفاده می‌شوند. در بسیاری از مکان‌ها و موقعیت‌ها مانند مدارس، دانشگاه‌ها، ادارات و حتی در مجالس و مهمانی‌ها و… شاهد استفاده از کیف چرمی هستیم. البته چرم به دلیل استحکام و ظاهر چشم‌نواز همیشه مورد توجه هنرمندان و صنعتگران بوده است.

کاربرد چرم همواره در تمامی زمان‌ها وجود داشته است. به عنوان مثال در زمان‌های قدیم در تهیه وسایلی مانند پوستین، زین و یراق چهارپایان، تجهیزات نظامی، پوشاک جنگی، طومار، کفش و چاروق، ایجاد نقوش، جلد کتاب، سوخت و نقاشی روی چرم و….از چرم استفاده می‌شد.

در زمان حاضر نیز در تهیه وسایلی مانند انواع کیف‌های دستی و دوشی، جلد موبایل، قاب، رویه انواع صندلی  و مبل، انواع کت‌وشلوار و بارانی، کمربند، جلیقه، کلاه، دستکش، جعبه سرویس ابزار و ادوات اداری و… از چرم نیز استفاده می‌شود.

اجزای کیف‌چرم و نحوه دوخت کیف چرم به چه صورتی است؟

دوخت کیف‌های چرمی در این روزها بازار داغی پیدا کرده است و بسیاری از افراد آموزش دوخت و تولید این نوع کیف‌ها شروع کرده‌اند و به عنوان یک حرفه تخصصی در این زمینه فعالیت می‌کنند. اگر به صورت دقیق‌تر بررسی کنیم هنر دوخت کیف‌های چرمی به عنوان زیرمجموعه‌ای از سراجی سنتی به شمار می‌رود.

یکی از مهمترین ویژگی‌های صنایع دستی و هنرهای سنتی به این وسیله تحقق می‌یابد. این ویژگی مهم در واقع همان ایجاد اشتغال است. اما همیشه باید این نکته را در نظر گرفت که در صورت نادیده گیر‌ی نیازها بازار خوبی ایجاد نخواهد شد و در نتیجه آن اشتغال‌زایی نخواهیم داشت. برای ایجاد بازار و اشتغال‌زایی خوب استمرار نیاز است و استمرار به عوامل زیر وابسته است.

• نیاز جامعه باید در نظر گرفته شود.
• از مواد اولیه مرغوب استفاده شود به منظور اینکه محصولی با کیفیت تولید شود.
• نوآوری و ابتکار در تولیدات ایجاد شود.
• به ظرافت تولیدات توجه شود زیرا از اهمیت بالایی برخوردارند.
• بسته بندی‌های زیبا و مناسب با تولیدات تهیه شوند.

چه اجزایی در دوخت کیف چرم استفاده می‌شوند؟

برای دوخت کیف‌های چرمی مواد و ابزاری لازم هستند که به صورت زیر دسته بندی می‌شوند. به عبارتی موارد زیر اجزای کیف چرم را تشکیل می‌شد دهند. در ادامه به شرح هریک از موارد زیر می‌شد پردازیم.

• چرم
• آستری
• پارچه
• انواع نخ
• زیپ
• انواع چسب
• لای چسب
• روغن، پارافین و موم
• روغن بزرگ
• روغن سم
• واکس چرم
• ابر، پشم، شیشه و الیاف
• مقوا
• و….

چرم

یکی از اجزای کیف چرم خود ماده چرم به شمار می‌آید که به دو دسته تقسیم می‌شود. یکی چرم طبیعی که نام دیگری آن پوست دباغی شده است و دیگری چرم مصنوعی که به چرم صنعتی یا فوم معروف است. این جز از مهمترین بخش‌های تشکیل دهنده کیف چرمی است.

برای اندازه گیر‌ی چرم از یک واحد مخصوص استفاده می‌شود که فوت یا پا نامیده می‌شود. یک پا یا فوت با ۴۸ / ۳۰ در ۴۸ / ۳۰ سانتی متر برابری می‌شد کند. اما این ابعاد چه در بازار ایران چه در میان فروشندگان چرم زیاد مرسوم نیست.

آستری

پارچه آستری در جنس‌ها، طرح‌ها و رنگ‌های مختلفی عرضه می‌شود که از آن جمله مانند آستری سوزنی ۶۰ گرمی، آستری سوزنی ۹۰ گرمی، آستری ساتن و ساده، آستری مشمع، آستری اشبالت، آستری جیر و… به شمار می‌آید. اینها همگی مواد مورد استفاده در کیف‌های چرمی هستند.

استرها خود به دو دسته تقسیم می‌شوند که یکی آسترهای نازک و ظریف و دیگری آسترهای ضخیم هستند. برای ایجاد جیب در کیف‌های کوچک و همچنین لایه‌های پوشاننده آسترهای نازک و ظریف به کار گرفته می‌شود و برای لایه تقویت کننده و جیب در کیف‌های بزرگ آسترهای ضخیم به کار می‌رود.

پارچه

یکی دیگر از قسمت‌های تشکیل دهنده کیف‌های چرمی پارچه زمان‌ها هستند که برای قسمت‌های دوخت‌های پارچه‌ای یک کیف چرمی استفاده می‌شود. خود پارچه زمان‌ها نیز جنس‌های مختلفی دارند.

انواع نخ

نخ‌ها خود انواع مختلفی دارند که برای کاربردهای مختلفی استفاده می‌شوند. هنگامی که دوخت کیف آغاز می‌شود، برای دوخت درزهای پارچه نخ پلی استر و برای دوخت درزهای چرم نخ نایلون به کار می‌رود. در ادامه ذکر می‌شود که برای چرخ‌های ریشه‌بندی نخ استرچ و برای رودوزی و برجسته دوزی بر پارچه و چرم نخ ابریشمی شماره ۲ و ۳ و نخ عمامه به کار می‌رود.

اما برای دوخت کیف‌های چرمی و اجزای کیف چرم نخ موم زده مرسوم ترین نوع نخی است که استفاده می‌شود. در نهایت نخ‌هایی که برای محصولات چرمی به کار می‌رود، به سه دسته تقسیم می‌شوند که شامل نخ‌های موم دار، نخ‌های نیم موم و نخ‌های بدون موم هستند.

زیپ

وسیله‌ای بسیار کاربردی که از آن برای اینکه دو تیکه چرم یا دو تیکه پارچه یا چرم با پارچه (یا بستن دهانه زمان‌ها) به هم بسته شوند، استفاده می‌شود و این وسیله زیپ نام می‌گیرد. زیپ‌ها در حالت کلی سه نوع دارند که به شرح زیر هستند.

• زیپ معمولی
• زیپ کاپشن
• زیپ دندانه مخفی

جنس دندانه زیپ‌ها پلاستیک یا فلز است. زیپ‌ها شماره‌های مختلفی دارند. این شماره بندی طبق درشتی و ریزی دانه زمان‌ها انجام می‌گیرد. هنگام دوخت کیف‌های چرمی و اجزای کیف چرم عمدتاً زیپ‌های شماره ۳ برای محصولات چرمی کوچک و زیپ شماره ۵ برای محصولات چرمی بزرگ به کار می‌روند.

 انواع چسب زمان‌ها

به هنگام دوخت کیف‌های چرمی انواع چسب‌ها به کار گرفته می‌شود. چسب نوک‌هایی مانند نواری، تیوپی، ماتیکی شیشه‌ای، لیتری، چسب آهن، چسب کفاشی، چسب چوب، لای چسب، چسب کاغذی، زانفیکس نواری و متری و سریش که برای قسمت‌های مختلف و موارد گوناگون استفاده می‌شود.

 لای چسب

برای اینکه لایه‌های پارچه بر روی هم چسبانده شوند این نوع چسب به کار گرفته می‌شود. شاید اصطلاح زانفیکس را شنیده باشید، در واقع زانفیکس شامل یک لایه دورو چسب داری است که به گونه های متری و نواری موجود است. آنها برای اینکه قطعات بزرگ پارچه بهم چسبیده شوند و کیف پارچه‌ای لبش تا شود، به کار می‌روند.

طلق

یکی از اجزای کیف چرم طلق است که در واقع نوعی پلاستیک است. این پلاستیک به دو صورت ضخیم و نازک وجود دارند. کاربردهای طلق بسیار زیاد است که از آن جمله الگو کشی، نمایش فضاهای مختلف و همچنین در مقاوم سازی کیف‌ها کاربرد دارد.

روغن، پارافین و موم

روغن، پارافین و موم که برای نرم سازی و شفاف سازی بسیار به کار می‌روند و در دوخت اجزای کیف چرم برای نرمی نخ به کار می‌روند.

روغن بزرگ

کاربرد روغن بزرگ برای نرم سازی رویه چرم است.

روغن سُم

با استفاده از روغن سم روی چرم یک نوع حالت نرمی و انعطاف پذیری در چرم ایجاد می‌شود. با ایجاد این وضعیت چرم حالت چروکی به خود نمی گیرد.

واکس چرم

برای اینکه چرم حالت براقی داشته باشند و زیبا جلوه کنند، از واکس زمان‌ها استفاده می‌شود که با استفاده از برس مخصوص، ابر و یا پنبه بر روی چرم کشیده می‌شوند.

ابر، پشم شیشه و الیاف

برای اینکه لایه های چرم و پارچه برجسته باشند و دارای یک نوع محافظ نیز باشند، از ابر، پشم شیشه و الیاف استفاده می‌شود. در کیف‌های چرمی ابرها معمولاً با قطری از ۲ تا ۷ میلیمتر و پشم شیشه با قطر 0.5 تا ۱ سانتیمتر به کار می‌روند.

مقوا

علاوه بر اینکه در الگوسازی از مقوا در دوخت کیف‌های چرمی استفاده می‌شود، برای مقاوم سازی کف کیف نیز به کار می‌رود.

کرپ

برای اینکه چسب های اضافی از یک کیف چرمی پاک شود، از یک ماده به عنوان پاک کننده به نام کرپ استفاده می‌کنند.

قدک

پارچه‌ای که برای مقاومت کف یا دیواره‌های یک کیف چرمی به کار می‌رود، قدک نام می‌گیرد. تا به اینجا اکثر اجزای کیف چرم را بررسی کردیم اما برای دوخت کیف‌های چرمی مواردی چون قیطان، زنجیر، یراق، مگنت، پرچ، مارک و…. نیز استفاده می‌شوند.

برای دوخت یک کیف چرمی از چه ابزاری استفاده می‌شود؟

ابزاری چون سنبه، رولت، سوزن چرم دوزی، پاک کن چرم (کرپ)، مشته، خودکار اکلیلی، تخته کار، خط کش سوراخ دار، گردکن، گونیای کنگره دار، خط کش سوراخ دار، پرچ کن دستی، سنگ نفت، سنگ سمباده، گزن، قیچی، کاربن، بشکاف، کاتر، برس، انگشتانه، قلم مو، کاردک و چکش خط کش فلزی و… برای دوخت استفاده می‌شوند.

در قسمت‌های قبلی اجزای کیف چرم را بررسی کردیم و هر یک را به طور خلاصه توضیح دادیم. در این بخش برخی از ابزاری که برای دوخت یک کیف چرمی استفاده می‌شود را توضیح دهیم.

سنبه

یک وسیله فلزی که دارای نوک تیزی است که برای کاربردهای گوناگون از جمله سوراخی چرم و اجزای کیف چرم استفاده می‌شود. شماره گذاری سنبه‌ها بر اساس قطر و ابعاد نوک سنبه صورت می‌گیرد. سنبه‌ها نوک‌هایی با قطر و شکل‌های مختلف دارند مانند قلب، گل، ستاره، بیضی، بُته جغه و…

دکمه زن و پرج زن

برای نصب دکمه چهار پارچه و پرچ‌های زیر و رو این نوع ابزارها به کار گرفته می‌شود. پرج زن‌ها انواع مختلفی دارند و در اندازه‌ها و ابعاد گوناگونی عرضه می‌شوند.

پانچ (سوراخ کن): حاشیه (لبه‌های) چرم را در اندازه‌های مختلف با این ابزار سوراخ می‌شود. در این وسیله ۶ عدد سر سنبه با شماره‌های ۲، ۲/۵، ۳، ۳/۵، ۴ و ۴/۵ به صورت تک اهرمی و دو اهرمی وجود دارد. سنبه‌های که در دوخت کیف‌های چرمی به کار می‌روند عمدتاً سنبه‌های کوچک‌تر از ۲ هستند.

اما این قابلیت وجود دارد که از سر سنبه‌های شماره ۰/۵، ۱ و ۱/۵ خودمان جداگانه استفاده کنیم و آنها را با سر سنبه‌های این دستگاه تعویض کنیم. یکی از ویژگی‌های سر سنبه‌های این دستگاه قابلیت جدایی و تعویض با دیگر سرسنبه زمان‌ها است. در ادامه مزایا و معایب پانچ در مقایسه با سنبه آمده است.

مزایا:

• دقت و سرعت عمل آن در سوراخ کردن چرم بسیار زیاد است.
• از آلودگی صوتی بر خلاف سنبه جلوگیری می‌شود زیرا در آن نیازی نیست که ضربه زده شود.

معایب:

• تنها کاربرد پانچ برای این است که حاشیه‌ها (لبه‌ها) را سوراخ کرد.
• در حالی که با استفاده از سنبه این قابلیت وجود دارد که در تمام قسمت‌های چرم (حاشیه، وسط و…) سوراخ را ایجاد کرد.

ابزارهای گوناگونی در دوخت اجزای کیف چرم به کار می‌رود که از آن جمله انبردست، درفش، سنباده، سوزن، گیره کاغذ، سوزن ته گرد، پیچ گوشتی و چرخ دوخت هستند. در کنار این ابزار استفاده از دستگاه‌های صنعتی متعددی درکارگاه‌های بزرگ تولیدی انجام می‌گیرد.

هنگام دوخت اجزای کیف چرم چه نکات مهمی را باید رعایت کنیم؟

برای اینکه محصول نهایی چه در ظاهر و چه در باطن زیبا، با دوام و ایده آل باشد، رعایت برخی از نکات توصیه می‌شود که به صورت زیر هستند.

• از چرم طبیعی استفاده کنید.
• از الگوی مناسب استفاده کنید.
• به صورت صحیح و دقیق الگو را بر روی چرم انتقال دهید.
• در برش و رعایت زوایای کار دقت کافی را به عمل آورید.
• در دوخت و توجه به فواصل آنها باید ظرافت کافی وجود داشته باشد.
• نخ و دوخت مناسب با ابعاد و شکل کیف به کار گرفته شود.
• از چرم با رنگ‌های مناسب (هم طیف) استفاده شود.
• نوآوری و ابتکار در الگوها ایجاد شود.

نتیجه گیر‌ی

همان طور که مشاهده می‌شد کنیم اجناس چرمی در فروشگاه‌های مختلف و خاص به فروش می‌رسند و طرفداران ویژه خود را دارند. از جمله اجناس چرمی کیف‌های چرمی هستند که از بخش‌های مختلفی تشکیل شده‌اند. در این مطلب در مورد اجزای کیف چرم توضیح داده شد.

اینکه اجزای کیف چرم چگونه است و هریک چه نقش و کاربردی در جمع آوری یک کیف چرمی دارند. از جمله این اجزا آستری، چرم، پارچه، انواع نخ، زیپ، انواع چسب، لای چسب، روغن، پارافین و موم، روغن بزرگ، روغن سم، واکس چرم، ابر، پشم، شیشه و الیاف، مقوا هستند.

تالیف و نگارش: کوشا وب یار

برای ورود به اینستاگرام آروین چرم کلیک کنید!